Στις 21 Μαρτίου 2022 οι μαθητές της Ε’ και της ΣΤ τάξης του σχολείου μας συμμετείχαν στη δράση με τίτλο: «Το Πείραμα του Ερατοσθένη» που διοργανώθηκε από τα Εργαστηριακά Κέντρα Φυσικών Επιστημών (Ε.Κ.Φ.Ε.) Λακωνίας, Σερρών, Πιερίας, Κω, Θεσπρωτίας και Αργολίδας σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.
Η δράση έδωσε την ευκαιρία σε μαθητές από σχολεία όλης της Ελλάδας να υπολογίσουν την περιφέρεια της Γης επαναλαμβάνοντας το διάσημο πείραμα του αρχαίου Έλληνα μαθηματικού, αστρονόμου και φιλοσόφου Ερατοσθένη.
Βασικός στόχος της δράσης
ήταν η
ανάδειξη του πειράματος, ως αναπόσπαστου συστατικού της εκπαιδευτικής
διαδικασίας, μέσα από
την συμμετοχή μαθητών και εκπαιδευτικών σε βιωματικές και συνεργατικές
ανακαλυπτικές δραστηριότητες.
Ιστορικό
της δράσης
Η εαρινή
ισημερία τη Δευτέρα 21 Μαρτίου 2022 σηματοδοτεί την αρχή της άνοιξης. Την ημέρα
αυτή ο Ήλιος βρίσκεται κάθετα πάνω από τον ισημερινό της Γης και η διάρκεια της
ημέρας είναι περίπου ίση με της νύχτας.
Ο
Ερατοσθένης (3ος π.Χ. αιώνας) ήταν Διευθυντής της μεγάλης Βιβλιοθήκης της
Αλεξάνδρειας. Σε έναν πάπυρο διάβασε ότι το μεσημέρι της 21ης Ιουνίου (θερινό
ηλιοστάσιο), στα νότια όρια της πόλης Συήνη (σημερινό Ασσουάν), οι κατακόρυφοι
στύλοι δεν ρίχνουν καθόλου σκιά και ο Ήλιος καθρεφτίζεται ακριβώς στον πυθμένα
ενός πηγαδιού (δηλαδή, βρίσκεται στο Ζενίθ του τόπου). Ως επιστήμονας, λοιπόν,
ο Ερατοσθένης διερωτήθηκε, εάν συμβαίνει το ίδιο ταυτόχρονα και σε μια άλλη
πόλη πχ. στην Αλεξάνδρεια. Όμως στην Αλεξάνδρεια, κατά την ίδια μέρα και ώρα,
οι κατακόρυφοι στύλοι έριχναν σκιά.
Αν η Γη
ήταν επίπεδη, οι κατακόρυφοι στύλοι στις δυο πόλεις θα ήταν παράλληλοι και θα
έπρεπε και οι δυο να ρίχνουν σκιά. Αφού, λοιπόν, αυτό δεν είναι αλήθεια, τι
μπορεί να συμβαίνει; Την απάντηση έδωσε ο Ερατοσθένης υποστηρίζοντας ότι η
επιφάνεια της Γης δεν είναι επίπεδη αλλά σφαιρική. Αυτό το συμπέρασμα είναι,
προφανώς, θεμελιώδους σημασίας και επιπλέον επέτρεψε στον Ερατοσθένη να
προσδιορίσει την ακτίνα και το μήκος της περιφέρειάς της Γης. Η περιφέρεια της
Γης υπολογίστηκε ίση με 40000 km.
Αυτή
είναι η σωστή απάντηση και ο Ερατοσθένης την έδωσε χρησιμοποιώντας ως μόνα
εργαλεία ράβδους, μάτια, πόδια, μυαλό με απλότητα σκέψης και επινοητικότητα. Το
λάθος στον υπολογισμό ήταν μόνο 2%, ένα πραγματικά αξιοσημείωτο επίτευγμα για
περίπου πριν από 2,5 χιλιετίες. Ο Ερατοσθένης ήταν ο πρώτος άνθρωπος που
μέτρησε τις διαστάσεις του πλανήτη Γη, γι’ αυτό και θεωρείται δημιουργός της
μαθηματικής γεωγραφίας.
Οι
μαθητές του σχολείου μας με βάση τις οδηγίες του πειράματος που τους δόθηκαν
έκαναν τις καθορισμένες μετρήσεις και στη συνέχεια τους απαραίτητους
υπολογισμούς. Το αποτέλεσμα που έβγαλαν τελικά είναι πολύ κοντά στην πραγματική
τιμή της περιφέρειας της Γης στον Ισημερινό, με ελάχιστη απόκλιση.